ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΡΓΥΡΟΣ
11 Μαΐου 2018Μτπ. φοιτητής ΦΠΨ, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Το ερώτημα της επανοηματοδότησης μιας «καθεαυτής» και «διεαυτής» υποκειμενικότητας
Θεματική: Κλασική, νεότερη & σύγχρονη πολιτική θεωρία
Το ερώτημα με το οποίο θα αναμετρηθώ σε αυτή τη παρουσίαση είναι το εξής: Είναι δυνατή στους καιρούς που ζούμε, καθώς αναγκαία είναι, η ανασυγκρότηση μιας καθολικής θέασης, μιας καθολικής αφήγησης στην οποία το άτομο θα συναντά την συλλογικότητα, η αγάπη για την ελευθερία την αγάπη για την ισότητα, το «καθεαυτό» το «δι’ αυτό» στην ενότητα, την αντίθεση τους και την άρση τους στην «διεαυτή καθεαυτότητα»; Με συμπληρωματικό ερώτημα την σχέση της «διεαυτής καθεαυτότητας» με το πρόταγμα των «ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών». Λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα: Χαρακτηριστικό στοιχείο της ιστορικής πορείας των τελευταίων 30 ετών είναι η απουσία κάθε θετικής κοινωνικής αφήγησης. Μιας αφήγησης που θα στόχευε στον κοινωνικό μετασχηματισμό προς όφελος του συνόλου των ανθρώπων. Τέτοιου τύπου αφηγήσεις, τέτοιου τύπου κοινωνικά και πολιτικά προτάγματα υπήρξαν κατά τον 19ο αιώνα και μέχρι τη τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα ο φιλελευθερισμός και ο σοσιαλισμός. Που υπήρξαν παιδιά της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης, με τον πρώτο τον φιλελευθερισμό να θέτει στο κέντρο του κοινωνικού μετασχηματισμού το άτομο και ύστερα το σύνολο. Αντίθετα ο σοσιαλισμός θέτει στο κέντρο του κοινωνικού μετασχηματισμού το σύνολο και ύστερα το άτομο.
Τόσο ο φιλελευθερισμός, όσο και ο σοσιαλισμός κινήθηκαν ανταγωνιστικά -σε ενότητα και αντίθεση- στα πλαίσια του παγκόσμιου κοινωνικού γίγνεσθαι- ως μια ολότητα, με πολλαπλές ποιοτικές διαφοροποιήσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να συναποτελούν τους δυο πόλους μιας αντίθεσης που ο ένας πόλος δυνάμωνε τον άλλο. Αυτό φάνηκε και στις στιγμές που χρειάστηκε να συνεργαστούν απέναντι στο κίνδυνο του φασισμού. Ενώ η επικράτηση του πρώτου απέναντι στο δεύτερο, του φιλελευθερισμού απέναντι στο σοσιαλισμό, όπως ήταν λογικό, δεν οδήγησε σε μια χρυσή εποχή του φιλελευθερισμού, αλλά στην ιστορική παρακμή του με την μετάλλαξη του φιλελευθερισμού σε νεοφιλελευθερισμό, που αποτελεί ένα εντελώς άλλου τύπου αφήγημα. Ήταν δε λογικό να συμβεί αυτό, καθώς η παρακμή του ενός πόλου, οδήγησε στη παρακμή του άλλου πόλου. Αυτό που συνέβαινε ανάμεσα στον φιλελευθερισμό και τον σοσιαλισμό σε ένα επίπεδο φιλοσοφικής ανθρωπολογίας εμφανίζεται ως ενότητα και αντίθεση μιας «μορφής ζωής» που θέτει σε προτεραιότητα το άτομο και μιας «μορφής ζωής» που θέτει σε προτεραιότητα το σύνολο. Αντίστοιχα σε ένα φιλοσοφικό- οντολογικό επίπεδο παρατηρείται η ενότητα, η αντίθεση και η άρση του «καθεαυτό και δι’ αυτό». Με την ενότητα και την άρση του καθεαυτού και δι’ αυτού να είναι το «καθεαυτό» / «δι’ αυτό», η «διεαυτή καθεαυτότητα». Με την «διεαυτή καθεαυτότητα» να είναι ή να τείνει να είναι, η συνειδητοποιημένη ατομικότητα που επιχειρεί ή και επιλύει με θετικό τρόπο τις αντιθέσεις ανάμεσα στο άτομο και το σύνολο.
Σήμερα η ολοκληρωτική κυριαρχία μιας «καθεαυτότητας», επάνω στην «διεαυτότητα», δεν επιτρέπει να δημιουργηθούν τα διάκενα, τα ανοίγματα έτσι ώστε να δομηθεί ο χώρος που η «καθεαυτότητα» και η «διεαυτότητα» θα ενωθούν και θα αρθούν με παραγωγικό τρόπο που θα οδηγεί στη μορφοποίηση της κίνησης/ της «μορφής ζωής»/ της καθολικής θέασης της «διεαυτής καθεαυτότητας». Αναφερόμαστε σε μια δυναμική κίνηση που τείνει, δίχως να ταυτίζεται με τους «ελεύθερους συνεταιρισμένους παραγωγούς», με την κίνηση, το πρόσταγμα των «ελεύθερων συνεταιρισμένων παραγωγών» που θα είναι το αποτέλεσμα της διαλεκτικής άρσης/ υπέρβασης του φιλελευθερισμού με τον σοσιαλισμό.
Βιβλιογραφία
Αργυρός, Δημήτριος. Οι δυναμικές της Χειραφέτησης, Από το «δικαστήριο της ιστορίας» στους «Ελεύθερους Συνεταιρισμένους Παραγωγούς». Αθήνα: Εκδόσεις των συναδέλφων, 2015.
Αργυρός, Δημήτριος. «Κομμουνιστική Δημοκρατία: Ερωτήματα, προϋποθέσεις και δυνατότητες», Τετράδια του Μαρξισμού, τεύχος 2, (Φθινόπωρο 2016), ΚΨΜ.
Δρόσος, Γ. , Δ. Αγορά και κράτος στον A. Smith Κριτική στην αναδρομική θεμελίωση του νεο-φιλελευθερισμού, εκδ. Σάκη Καράγιωργα, Αθήνα 1994
Δρόσος, Γ. , Δ. Το Ευγενές εμπόριο της Συμπάθειας αστικός πολιτισμός και ηθική κοινότητα στο Σκωτικό Διαφωτισμό, εκδ. Νήσος, Αθήνα 2016
Καντ. I., Κριτική του καθαρού λόγου, μτφ. Α. Γιανναράς, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1990
Λούκατς, Γιοργκ. Ιστορία και Ταξική συνείδηση. Μτφ. Γ. Παπαδάκης , Αθήνα: Οδυσσέας, 2001.
Μαρκούζε Χ., Λόγος και Επανάσταση, Ο Χέγκελ και η γένεση της κοινωνικής θεωρίας, µτφ. Γ. Λυκιαρδόπουλος, εκδ. ύψιλον, Αθήνα, 1985
Μαρξ, Καρλ. Χειρόγραφα 1844, μτφ. Ν. Μπαλή, Διεθνής Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1974
Μαρξ, Καρλ. Η κριτική της Εγελιανής Φιλοσοφίας του Κράτους και του Δικαίου. Μτφ Μ. Λυκούδης, Αθήνα: Παπαζήσης, 1978.
Πόππερ Κ., Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της,τ. ΙΙ, µτφ. Ε. Παπαδάκη, εκδ. ∆ωδωνη, Αθήνα – Γιάννινα, 1982
Ροσέρι., Κάρλο., Φιλελεύθερος Σοσιαλισμός, μτφ. Α. Καλαμαράς, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2013
Ρουσσώ Ζ.Ζ, Το Κοινωνικό Συμβόλαιο, µτφ. ∆. και Ν. Κουχτσόγλου, 3η εκδ., εκδ. ∆. ∆αρέµα, Αθήνα 1963
Σουμπέτερ., Γιοζεφ., Καπιταλισμός, σοσιαλισμός και δημοκρατία, επιλ. Μ. Μ. Ψαλιδόπουλος, μτφ. Χ. Τσαμπρούνης
Φεγεράμπεντ, Πωλ., Γνώση για Ελεύθερους Ανθρώπους, μτφ. Γ. Τζοβάρας, εκδ. Σύγχρονα Θέματα, Αθήνα 1986
Φεγεράμπεντ, Πωλ. Δημοκρατικός Σχετικισμός. μτφ Π. Μπουρλάκης Αθήνα: Υποδομή, 1991.
Φεγεράμπεντ, Πωλ. Αποχαιρετισμός στον λόγο, Επιμ. Στέλιος Βιρβιδάκης μτφ. Πάρις Μπουρλάκης, Αθήνα 2002
Χέγκελ, Γκεόργκ. Τι είναι Διαλεκτική, [αυτεξούσιο και ελευθερία σκέψης]. Αθήνα: Ηριδανός, 2016..
Σύνδεσμοι: