Εισήγηση Κωνσταντίνου Β. Δημουλά κ.α. – Η γνώση του βιοψυχολογικού υπόβαθρου του παιδιού προϋπόθεση για τη μάθηση του

Κωνσταντίνος Β. Δημουλάς, Ευριπίδης Κ. Δημουλάς,

Θεοδώρα Ευ. Παπαδημητρίου, Έλλη Βέλιου, Χριστίνα Βαμβούρη,

Ομάδα Εργασίας Ψυχοβιοαναλυτικής Έρευνας

dimoulask@yahoo.gr

Το κυριότερο που χρειάζεται στην τάξη είναι το καλό κλίμα, απότοκο της βαθιάς γνώσης της ψυχολογίας του καθενός παιδιού, χωριστά, από τον παιδαγωγό. Ακριβώς, λόγω της πολυπλοκότητας των ιδιαιτεροτήτων των παιδιών μέσα στην τάξη του, ο εκπαιδευτικός εμπλέκεται σε πάνω από χίλιες σχέσεις στη διάρκεια μιας διδακτικής μέρας. Αναγκαστικά, είναι και ο ίδιος μέρος της όποιας σχέσης συμβαίνει στην τάξη του. Η ικανότητά του να τις χειριστεί στην κατάλληλη στιγμή δείχνει και το ταλέντο του ως παιδαγωγού. Το κυριότερο είναι να προλαβαίνει τις καταστάσεις, έτσι που να έχει το περιθώριο χρόνου να τις χειριστεί. Αυτό πετυχαίνεται με τη δυνατότητα πρόβλεψης του τι  κάθε φορά  θα συμβεί μέσα στην τάξη. Η πρόβλεψη δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό αναπλαισίωσης της κατάστασης, που επ-έρχεται, προς το δέον και το επιθυμητό. Αυτό δε συμβαίνει μαγικώ τω τρόπω, αλλά χρειάζεται, οπωσδήποτε, η γνώση του βιοψυχολογικού υπόβαθρου του παιδιού, διότι ο άνθρωπος μόνο ως βιοψυχολογικό ον μπορεί να νοηθεί. Το παιδί είναι ως έχει εξελιχθεί από την αρχή της ζωής (που είναι το χρονικό σημείο της σύλληψης), με τις όποιες τροποποιήσεις έχει κάνει το (φυσικό και κοινωνικό) περιβάλλον στον οργανισμό του, ως βιοψυχολογική οντότητα. Σ’ όλο αυτό το διάστημα, έχει αναπτυχθεί μια ψυχολογία που διαφορίζει τα δύο φύλα. Βέβαια, τα δύο φύλα φαινοτυπικώς είναι διακριτά. Αλλά ο φαινοτυπικός διαχωρισμός των ανθρώπων σε δύο φύλα πολύ λίγο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, όπως αυτή υπαγορεύεται από το βιοψυχολογικό υπόστρωμα του καθενός. Δεν υπάρχουν δύο φύλα, αλλά ο άνθρωπος, που συμβαίνει να εκτελεί λειτουργίες που, φυλικά, κινούνται σε ένα συνεχές, τα δύο άκρα του οποίου καταλαμβάνουν το θεωρητικά απόλυτο αρσενικό και το θεωρητικά  απόλυτο θηλυκό, μεταξύ των οποίων υπάρχει η μίξη του αρσενικού προς το θηλυκό και του θηλυκού προς το αρσενικό. Πρόσφατες ερευνητικές διαπιστώσεις επιβεβαιώνουν τη σημασία των γενετικών βιολογικών παραγόντων (χρωμοσωμικό μωσαϊκό), που εκφράζονται μέσω των φυλικών ορμονών, σε μίξη, έτσι που η φυλική συμπεριφορά φτάνει, κατά τα ανάμικτα (σωματικά και ψυχικά) χαρακτηριστικά και ιδιώματά της, τους 43.046.721 τύπους, που μπορούν να συμποσωθούν, χοντρικά, σε 81 συνδυασμούς (συνδέσεις), και μόνον επιφανειακά διαφοροποιούνται στα δύο φύλα. Έτσι, η συμπεριφορά και η όποια δραστηριότητα (σωματική, συναισθηματική, διανοητική) ποτέ δεν είναι απόλυτα αρσενική ή απόλυτα θηλυκή, αλλά μάλλον αρσενική ή μάλλον θηλυκή. Η μάθηση είναι μια τέτοια δραστηριότητα: σωματικοσυναισθηματικοδιανοητική. Ξεκινώντας από την φυσιολογία της μάθησης, βλέπουμε ότι ο εγκέφαλος, όχι μόνο διαχωρίζεται πάνω στη διαβαθμιστική κλίμακα «αρσενικό – θηλυκό», αλλά και λειτουργεί (κατά τη γεωγραφία του σε δύο ημισφαίρια) ανάλογα με το σημείο του συνεχούς στο οποίο και βρίσκεται το άτομο που μαθαίνει. Και, ενώ καμιά πληροφορία δεν είναι άχρωμη συναισθηματικά, το κυρίως «θηλυκό» δεξιό ημισφαίριο συναισθηματικοποιεί λιγότερο ή περισσότερο τα εισιόντα. Η δυνατότητα επεξεργασίας των εισιόντων είναι ανάλογη με το βιοψυχολογικό υπόβαθρο του παιδιού, βεβαίως κατά το φύλο του, ασφαλώς στην συγκεκριμένη ηλικία του, με τις, έως την ώρα της συγκεκριμένης μαθησιακής διαδικασίας, εμπειρίες του, στις οποίες είναι, ήδη, ενσωματωμένη η έως τώρα μάθηση. Αλλιώς μαθαίνει το «αγόρι» και αλλιώς μαθαίνει το «κορίτσι», αλλιώς μαθαίνει, εν τέλει, το κάθε παιδί. Η ανάκληση των μεμαθημένων επιβεβαιώνει, αν, όντως, η μάθηση είχε συντελεστεί.

Υποστηρικτική Βιβλιογραφία

Changeux, J.-P. (1983 (1984²) 1986²). Ο Νευρωνικός άνθρωπος: Πώς λειτουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος; Μεταγρ.: Βαγγέλη Μπρίκα. Εκδ. Κέδρος / Ράππα: Αθήνα, 195-257.

Δημουλάς, Κ. Β. (1990). Νευρoνοογεννητικό Σύστημα;, Βιβλίο Περιλήψεων 7^ου Συνεδρίου Ψυχολογικής Έρευνας, της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας και του Τμήματος  Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου της Κύπρου, Λευκωσία.

Δημουλάς, Κ. Β. (1999). «Manly» and «womanly» or «male» and «famale»  behavior?  (Serious experimental mistakes in the area of phychological researches concerning phychological assessment), Βιβλίο Περιλήψεων, 5^th  European Conference on Psychological Assessment (Πάτρα) του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών/Τομέας Ψυχολογίας και EARLI/Learning and Instruction.

Δημουλάς, Κ. Β. (2007α). Διαχείριση της Κοινωνικής Δυναμικής της Τάξης με βάση το φύλο από βιοψυχολογική σκοπιά, στο Βιβλίο Περιλήψεων του Εκπαιδευτικού Συνεδρίου «Γλώσσα, Σκέψη και Πράξη στην Εκπαίδευση» (Ιωάννινα, 19-21.10), της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Ηπείρου, ενότητα Γλώσσα, Σκέψη και Πράξη στο Σύγχρονο Σχολείο/ Προβλήματα και Προβληματισμοί, 13.

Δημουλάς, Κ. Β. (2007β). Άγνοια Φυλικής Τάσης Μάθησης από το Δάσκαλο ως Πηγή Λαθών από τον Μαθητή, στο Πρόγραμμα Εισηγήσεων του Εκπαιδευτικού Συνεδρίου «Τα Λάθη των Μαθητών: Δείκτες Αποτελεσματικότητας ή Κλειδιά για τη βελτίωση της ποιότητας της Εκπαίδευσης» του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας, Θεσσαλονίκη, 13-4.12,13.

Δημουλάς, Κ. Β., και Καλύβας, Ι. (2005). Βιοψυχολογική εξατομίκευση διδασκαλίας – Εξατομικευμένη διδασκαλία, στα Πρακτικά του 3^ου Πανελληνίου Συνεδρίου (13-4.5.5) «Κριτική, δημιουργική, διαλεκτική σκέψη στην εκπαίδευση: Θεωρία και πράξη», του  Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης, (Πρόγραμμα,16), 492-500.

Δημουλάς Κ. Β., Καλύβας Ι., Παπαδημητρίου Θ.Ευ., και Δημουλάς Ευ. Κ. (2005), Διαχείριση του μαθητικού δυναμικού από σύγχρονη βιοψυχολογική σκοπιά, Βιβλίο Περιλήψεων Εισηγήσεων του 7^ου ετήσιου Συνεδρίου της Μονάδας Μεθοδολογίας και Προγραμμάτων Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Πατρών «Εκπαιδευτικές Αλλαγές – Παρέμβαση του Εκπαιδευτικού και του Σχολείου» (Πάτρα,8-10.4), έκδ. Μεταίχμιο, 17.

Ζαφρανάς, Α.Β., και Κάτσιου – Ζαφρανά Μ. (1989). Φυσιολογία της μάθησης Ι: Ύλη και Εγκέφαλος, ΙΙ: Από τον εγκέφαλο στη νόηση. Εκδ. Οίκος Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη.

Konishi, M., & Gurney, M.E. (1982).  Sexual differentiation of brain and behavior. Trends in Neurosciences, 5, 20-30.

Lacoste – Utamsing, C. de, & Holloway, R.C. (1982). Sexual dimorphism in the human corpus callosum, Science, 216, 1431-1432.