Εισήγηση Τζιλίνη Αναστασίας – Δράσεις αιτιολόγησης σε ελληνόγλωσσα επιστημονικά άρθρα: η τοποθέτηση του συγγραφέα στην υπάρχουσα έρευνα
11 Σεπτεμβρίου 2017Αναστασία Τζιλίνη, Δρ. Γλωσσολογίας Πανεπιστημίου Μονάχου
Στα πλαίσια της «επιστημονικής έριδας», η οποία χαρακτηρίζει ιδιαίτερα την επιστημονική επικοινωνία/διάδραση στην ευρωπαϊκή παράδοση, η κατάδειξη και η αιτιολόγηση της σημασίας που προσδίδεται από τον ερευνητή στην ερευνητική του εργασία αποτελεί συστατικό στοιχείο της επικοινωνίας/διάδρασης που συντελείται στην «επιστημονική κοινωνία» (scientific community) ενός συγκεκριμένου κλάδου. Στα επιστημονικά άρθρα, σαν τη βασικότερη «πλατφόρμα» (της γραπτής) επιστημονικής επικοινωνίας, αυξάνονται και διερευνούνται νέα πεδία γνώσης, οπότε και η τοποθέτηση του επιστήμονα/συγγραφέα απέναντι στην υπάρχουσα έρευνα καθώς και η επισήμανση του ερευνητικού κενού που στοχεύει να καλύψει αποτελεί συστατικό στοιχείο τόσο της ερευνητικής διαδικασίας καθαυτής όσο και του συγκεκριμένου κειμενικού είδους. Έτσι καταδεικνύεται και αιτιολογείται η σημασία των στοιχείων της γνώσης (Wissenselemente/Pieces of knowledge) που παρουσιάζονται σε ένα συγκεκριμένο άρθρο. Αντικείμενο της ανακοίνωσης είναι οι γλωσσικές δράσεις σε επιστημονικά άρθρα της Νέας Ελληνικής, εστιάζοντας σε εκείνες τις εκφράσεις που δηλώνουν επιχειρηματολογία και συγκεκριμένα σε γλωσσικές δράσεις αιτιολόγησης (begründendes sprachliches Handeln/Speech Actions of substantiation). Στα γερμανόγλωσσα επιστημονικά άρθρα, όπως δείχνουν σχετικές μελέτες, οι γλωσσικές δράσεις αιτιολόγησης γίνονται πρωτίστως στην εισαγωγή, κυρίως μέσω αναφορών στην υπάρχουσα βιβλιογραφία. Στην παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα μιας μελέτης εισαγωγών ελληνόγλωσσων επιστημονικών άρθρων στη βάση των αποτελεσμάτων ανάλογων μελετών επάνω σε γερμανόγλωσσα άρθρα, με τη μεθοδολογία της Λειτουργικής Πραγματολογίας (Funktionale Pragmatik/Functional Pragmatics). Αφ΄ενός στη μελέτη ενδιέφερε ο τρόπος, με τον οποίο τοποθετούνται οι συγγραφείς τους στην υπάρχουσα έρευνα και αφετέρου η κατονομασία τού από τους ίδιους εντοπισμένου ερευνητικού κενού. Υπόθεση εργασίας της έρευνας αποτελούσε η άποψη, ότι και στα δυο αποφασιστικό ρόλο παίζουν τόσο πολιτισμικές όσο και γλωσσικές παράμετροι. Τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι στα ελληνόγλωσσα επιστημονικά άρθρα σημαντικότερο ρόλο μοιάζουν να κατέχουν συστήματα (υπονοούμενων) προϋποθέσεων (Präsuppositionen/Presuppositions) που αποτελούν τη βάση για την κατανόηση και αιτιολόγηση τής στα άρθρα συζητηθείσας έρευνας – τόσο κατά την παραγωγή όσο και κατά την πρόσληψή τους -, και λιγότερο η σαφής και ρητή αναφορά στην υπάρχουσα έρευνα ή και κατονομασία του ερευνητικού κενού.
Βιβλιογραφία
EHLICH, Konrad/GRAEFEN, Gabriele (2001) Sprachliches Handeln als Medium diskursiven Denkens. Überlegungen zur sukkursiven Einübung in die deutsche Wissenschaftskommunikation. In: Jahrbuch DaF 27, 351-378.
GRAEFEN, Gabriele (1997) Der Wissenschaftliche Artikel. Textart und Textorganisation. Frankfurt/Main u.a.: Lang.
KOUTSANTONI, Dimitra (2005) „Greek Cultural Characteristics and Academic Writing.“ Σε: Journal of Modern Greek Studies, Vol. 23, 97-138.
LEKKA, Violetta (2005) Η γλώσσα των επιστημονικών κειμένων. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
REDDER, Angelika (2008) „Functional Pragmatics.“ Σε: Antos, Gerd & Ventola, Eija (ed.) Interpersonal Communications (Handbook of Applied Linguistics, Vol. 2), 133-178. Berlin: de Gruyter.
THIELMANN, Winfried (1999) Begründungen versus advance organizers. Zur Problematik des Englischen als lingua franca der Wissenschaft. Σε: Deutsche Sprache, Heft 4, 370-378.
TZILINIS, Anastasia (2011) Sprachliches Handeln im neugriechischen Wissenschaftlichen Artikel. Ein Beitrag zur Komparatistik der Wissenschaftssprachen. Heidelberg: Synchron.
WEINRICH, Harald (1995) „Wissenschaftssprache, Sprachkultur und die Einheit der Wissenschaft.“ Σε: Kretzenbacher, Heinz-Leonhard/Weinrich, Harald (Hg.) Linguistik der Wissenschaftssprache. Berlin/New York: de Gruyter.