Εισηγήση Προδρόμου Δημητρίου – Ο σύγχρονος εκπαιδευτικός και η συμβουλευτική δραστηριότητά του
7 Σεπτεμβρίου 2017Δημήτριος Προδρόμου, Φιλόλογος-Ιστορικός, Μτπ. φοιτητής, Διατμηματικό Πρόγραμμα Μτπ. Σπουδών, Διδακτική, Παιδαγωγική & Τεχνολογίες Πληροφορικής & Επικοινωνιών,
ΤΕΙ Ανατ. Μακεδονίας & Θράκης
Ο εκπαιδευτικός του σήμερα είναι ένα κράμα αμέτρητων ρόλων που διαρκώς αυξάνονται και γίνονται όλο και πιο απαιτητικοί. Ο σύγχρονος εκπαιδευτικός φέρει προσόντα και ικανότητες που διαφοροποιούνται από τους εκπαιδευτικούς του παρελθόντος. Η εποχής μας – με δεδομένη την εύκολη πρόσβαση στη γνώση σε συνδυασμό με τις νέες ανάγκες που δημιουργούνται από την κοινωνία – καλούν τον εκπαιδευτικό σε συνεχή «αγώνα» για να καταφέρει να γίνει ένας «ιδανικός» εκπαιδευτικός (Δερμιτζάκης & Ιωαννίδης, 2004, Πυργιωτάκης, 2011, Χατζηδήμου, 2013).
Η βιβλιογραφία σχετικά με τον εκπαιδευτικό και τα ιδανικά χαρακτηριστικά του είναι ευρεία, αλλά κάθε θεωρία συχνά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Στην εργασία αυτήν, αρχικά, θα οριστεί και θα διαχωριστεί ο όρος «εκπαιδευτικός» από άλλους συνώνυμούς του, όπως «καθηγητής», «παιδαγωγός», «δάσκαλος» κ.α. Σήμερα ο όρος χρησιμοποιείται ευρύτερα και για τους διδάσκοντες της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διότι έχει αναγνωριστεί η αναγκαιότητα της παιδαγωγικής και διδακτικής κατάρτισής τους (Χατζηδήμου, 2013). Η εκπαίδευση ορίζεται ως μια οργανωμένη και μεθοδευμένη διαδικασία αγωγής και μάθησης από την πλευρά της πολιτείας ή άλλου επίσημου φορέα στο πλαίσιο των προς τούτο δημιουργηθέντων ιδρυμάτων (Ξωχέλλης, 2013:18).
Αναλυτικότερα, γίνεται μια προσπάθεια να καταγραφούν οι αξίες και τα απαραίτητα εφόδια ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού και η σχέση που αναπτύσσει με τη σχολική τάξη. Σαφώς, η σχολική τάξη δεν είναι η υλική υποδομή, αλλά οι άνθρωποι που την απαρτίζουν, οι ίδιοι οι μαθητές. Η ομάδα των μαθητών και ο εκπαιδευτικός αποτελούν τη σχολική τάξη. Μεταξύ όλων των μελών της ομάδας κάθε σχολικής τάξης αναπτύσσονται πολλές σχέσεις και αλληλεπιδράσεις που εξυπηρετούν τη γνώση, τη διδασκαλία, την αγωγή, την κοινωνικοποίηση, την ολοκλήρωση της προσωπικότητας και πλήθος απαραίτητων ωφελειών για τον άνθρωπο (Γαλανάκη, 1997).
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η σχέση που χτίζεται μεταξύ των μαθητών και του εκπαιδευτικού. Η σχέση αυτή βασίζεται στην επικοινωνία και την αμοιβαία αποδοχή που δεν περιορίζεται μόνο στο σχολικό περιβάλλον (Σταμάτης 2005). Ο εκπαιδευτικός λαμβάνει έναν ξεχωριστό ρόλο προς τα παιδιά. Ο ίδιος καλείται συχνά να παρέχει συμβουλές και υποστήριξη στους μαθητές του, δίχως όμως ο ίδιος να είναι καταρτισμένος επαρκώς και συχνά νιώθει ανέτοιμος να αντιμετωπίσει κάποια κατάσταση .Όπως προκύπτει από τον Νόμο 1566/85 που καθορίζει τις βασικές αρχές της εκπαίδευσης, το σχολείο καλείται να συμβάλλει στην αρμονική και ολόπλευρη ανάπτυξη, εξέλιξη και ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ατόμου (Μπρούζος, 2009). Αυτό επιτυγχάνεται με τη συμβουλευτική δράση του εκπαιδευτικού, που καθίσταται σύμβουλος, εντός και εκτός του σχολικού περιβάλλοντος και την εκούσια σύμπραξη τόσο του παιδιού, όσο και των γονέων του.
Η Συμβουλευτική (Counselling) έχει τις ρίζες της στον Σωκράτη και τη μέθοδό του, τη διαλεκτική. Η διαλεκτική ήταν η σωκρατική μέθοδος που εφάρμοζε ο ίδιος για να φέρει στο φως μαζί με τον συνομιλητή του την αλήθεια των πραγμάτων και το υποκείμενο να καταφέρει να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του (Μαλικιώση-Λοΐζου, 2011). Η Συμβουλευτική είναι μια διαδικασία που τα άτομα ή οι ομάδες ωφελούνται μέσω των συζητήσεων όσον αφορά τις σκέψεις τους, τα συναισθήματά τους και τις ανησυχίες τους, καταφέρνουν να γνωρίσουν τον εαυτό τους και να ξεπεράσουν ή να προλάβουν κάθε είδους προβλήματα και δυσκολίες. Βασικό μέσο για την συμβουλευτική υποστήριξη είναι ο διάλογος και για αυτό στη βιβλιογραφία αναφέρεται και ως Διαλεκτική Συμβουλευτική (Χατζηχρήστου, 2003, Συριοπούλου-Δελλή, 2005, Μαλικιώση-Λοΐζου, 2011).
Η συμβουλευτική δραστηριότητα του εκπαιδευτικού είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για να βοηθήσει το παιδί να διαχειριστεί τα προβλήματά του και το ίδιο να οδηγηθεί στην επίλυσή τους. Στις δυτικές κοινωνίες δίνεται αυξημένη βαρύτητα στην συμβουλευτική υποστήριξη σε αντίθεση με την Ελλάδα (Μπρούζος, 2009). Η συνήθης θεματολογία προβλημάτων για τα οποία ο εκπαιδευτικός καλείται να συμβουλέψει τους μαθητές του είναι για θέματα μελέτης και μάθησης, για θέματα επαγγελματικής και εκπαιδευτικής σταδιοδρομίας, για την αντιμετώπιση ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, για τη διαμόρφωση διαπροσωπικών σχέσεων, για την αποδοχή και την ετερότητα στις διαπολιτισμικές τάξεις κ.α. Ο εκπαιδευτικός, όμως, αισθάνεται έτοιμος να προσφέρει τη βοήθειά του σε κάθε είδους πρόβλημα; Πότε θα πρέπει να επέμβει ένας ειδικός (όπως κάποιος εξειδικευμένος σύμβουλος, ψυχολόγος ή κοινωνικός λειτουργός); Αυτά και πολλά ακόμη είναι κάποια από τα ερωτήματα που προκύπτουν γύρω από τη Συμβουλευτική δραστηριότητα των εκπαιδευτικών και θα απαντηθούν από την παρούσα βιβλιογραφία. Ολοκληρώνοντας, ας σημειωθεί πως τόσο ο ρόλος του εκπαιδευτικού, όσο και η θέση του ειδικού έχουν καθοριστική σημασία στη σημερινή εκπαίδευση.
Βιβλιογραφία:
Γαλανάκη, Ε., 1997. Το σχολείο, Τετράδιο Ψυχιατρικής, 59.
Δερμιτζάκης, Μ., Ιωαννίδης, Β., 2004. Ο σύγχρονος ρόλος του εκπαιδευτικού. Αξιοποίηση αρχών της προαγωγής της Υγείας στην εκπαιδευτική διαδικασία, Τιμητικός Τόμος καθηγητή Λουκά Σπάρου, σ.329-339.
Μαλικιώση – Λοΐζου, Μ., 2011. Η Συμβουλευτική Ψυχολογία στην Ελλάδα σήμερα, Hellenic Journal of Psychology, τ.8, σ.266-288.
Μπρούζος, Α., 2009. Ο εκπαιδευτικός ως λειτουργός συμβουλευτικής. Μια ανθρωπιστική θεώρηση της εκπαίδευσης. Συμβουλευτική-Προσανατολισμός 2, Gutenberg.
Ξωχέλλης, Δ., 2013. Εισαγωγή στην Παιδαγωγική, Αδελφών Κυριακίδη α.ε.
Πυργιωτάκης, Ι., 2011. Εισαγωγή στην Παιδαγωγική Επιστήμη, Πεδίο.
Σταμάτης, Π., 2005. Παιδαγωγική μη λεκτική επικοινωνία. Ο ρόλος της απτικής συμπεριφοράς στην προσχολική και πρωτοσχολική εκπαίδευση, Άτραπος.
Συριοπούλου – Δελλή, Χ., 2005. Η Συμβουλευτική Ψυχολογία στην Ειδική Αγωγή, Γρηγόρη.
Χατζηδήμου, Δ., 2013. Εισαγωγή στην Παιδαγωγική. Συμβολή στη διάχυση της παιδαγωγικής σκέψης, Αδελφών Κυριακίδη α.ε.
Χατζηχρήστου, Χ., 2003. Ψυχολογική διαλεκτική συμβουλευτική στο σχολικό πλαίσιο, Ψυχολογία, (2-3) τ.10, σ.343-361.