Εισήγηση Ζαφρανά Μαρίας – Νευροεπιστήμες και Εκπαίδευση

Μαρία Ζαφρανά

Ομότιμη καθηγήτρια Ψυχολογίας, Τμήμα Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης ΑΠΘ

Τα τελευταία χρόνια έχει συντελεστεί μια επανάσταση στον τομέα των Νευροεπιστημών που μελετούν τη δομή και λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Οι επιπτώσεις των ανακαλύψεων αυτών έχουν άμεσες επιπτώσεις σε τομείς όπως η εκπαίδευση, καθότι έχουν ρίξει φως στους μηχανισμούς της μάθησης και τις νοητικές διεργασίες, στη βιοχημεία της μνήμης, στους μηχανισμούς της προσοχής και στον ρόλο των συγκινήσεων στις νοητικές διεργασίες.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, έχει σήμερα επιστημονικά τεκμηριωθεί ότι τα προσχολικά χρόνια- από τη γέννηση μέχρι και τα έξι χρόνια- συνιστούν τη «χρυσή εποχή»του ανθρώπου, εποχή κατά την οποία ο εγκέφαλος έχει εκπληκτικές ικανότητες μάθησης, ενώ ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά ευάλωτος στην αισθητηριακή αποστέρηση και στα ακατάλληλα περιβαλλοντικά ερεθίσματα. Πιο συγκεκριμένα, η προσχολική ηλικία είναι η εποχή κατά την οποία πραγματοποιείται η βασικά «καλωδίωση» του εγκεφάλου, κατά την οποία εγκαθίστανται στον εγκέφαλο τα βασικά «νευρωνικά κυκλώματα» που αποτελούν την υλική βάση της μνήμης, της μάθησης, των συγκινήσεων, και της πνευματικής ζωής γενικότερα.

Στην παρούσα εισήγηση παρουσιάζονται «οι περίοδοι ειδικής ευαισθησίας» ή τα λεγόμενα «παράθυρα ευκαιρίας» για την κατάκτηση της γλώσσας (μητρικής και ξένης γλώσσας) για την κατάκτηση της μαθηματικής-λογικής σκέψης και της μουσικής ικανότητας. Προτείνεται ένα μοντέλο εκπαίδευσης που βασίζεται στα ως άνω δεδομένα και οδηγεί το παιδί σε θεαματική ανάπτυξη των νοητικών του λειτουργιών και σε ψυχική υγεία και δύναμη.

Bιβλιογραφία

Κάτσιου-Ζαφρανά, Μαρία. Εγκέφαλος και Εκπαίδευση. Αφοί Κυριακίδη, 2000.
Posner, M.I. & Rothbart M.K. Educating the human brain. M.K. 2007.
David A. Sousa. Mind, brain and education. Solution Tree Press, 2010.
David A. Sousa. How the brain learns mathematics. Corwin Press, 2014.

5. David Sousa, Carol A. Tomlinson. Differentiation and the Brain. Corwin Press, 2011.