Εισήγηση Βαβούρα Ηλία – Πολιτικός ἀνήρ ως τίς τῶν ἐπιστημόνων στον Πολιτικό του Πλάτωνα

Ηλίας Βαβούρας

Δρ. Φιλοσοφίας ΑΠΘ, Συγγραφέας

ilvavouras@gmail.com

Η βασιλική-πολιτική εξουσία καταδείχθηκε με διαλεκτικές μεθοδεύσεις (258b-277d) ότι αποτελεί μέρος της επιστήμης και μάλιστα όχι της επιστήμης γενικά αλλά συγκεκριμένα θεωρητική επιστήμη της κρίσης και της επίβλεψης, επιστήμη που διαβιβάζει λογικά θεμελιωμένες εντολές και δεν δέχεται κατευθυντήριες υποδείξεις (αυτεπιτακτική). Επομένως, ως κριτήριο διαχωρισμού των πολιτευμάτων δεν πρέπει να λαμβάνεται ο αριθμός, η συναίνεση, η ταξική διαίρεση ή η νομιμότητα αλλά η επιστήμη, αν βεβαίως η έρευνα παραμείνει συνεπής στις αρχικές τις διακριβώσεις. Η πλατωνική διερεύνηση ελευθερώνει την πολιτική σκέψη από τα ειδεχθή δεσμά της δόξας και της κατά προσέγγιση αλήθειας και την περιβάλλει με τη βεβαιότητα της επιστήμης, τη σταθερότητα της αλήθειας. Η φύση του κράτους και της αληθινής πολιτικής επιστήμης δεν μπορούν να αναμειγνύονται με αυτά τα αντιεπιστημονικά κριτήρια. Κατά απόλυτη επιστημονική αναγκαιότητα η εξέταση του ζητήματος θα στραφεί στο πολίτευμα που πραγματώνεται η επιστήμη της διακυβέρνησης των ανθρώπων, που αποτελεί την ύψιστη και δυσκολότερη τέχνη που δύναται να κάνει κτήμα του κάποιος. Η ερευνητική αυτή κατεύθυνση θα μεταφέρει τη διαλεκτική διανόηση στον επιθυμητό στόχο. Ο φρόνιμος βασιλεύς-πολιτικός θα διαχωριστεί εναργώς από τους πολυπράγμονες ανταγωνιστές του, εκείνους δηλαδή που προσποιούνται ότι κατέχουν την πολιτική επιστήμη και πείθουν τους πολλούς εκτροχιάζοντας καταστροφικά το κοινό συμφέρον από την οδό της συλλογικής ωφέλειας στην οδό της ιδιοτέλειας. Αυτοί, όμως, με κανένα τρόπο δεν είναι αληθινοί πολιτικοί επιστήμονες, αλλά εμπειρότατοι απατεώνες και μάγοι της αγελαίας πειθούς. Οι άνωθεν διακριβώσεις είναι επαρκείς, ώστε να οριστεί πραγματικά η πολιτική ορθότητα. Ανάμεσα στα πολιτεύματα που εξετάστηκαν εκείνο το πολίτευμα είναι το κατεξοχήν ορθό και το μόνο πραγματικό πολίτευμα, του οποίου οι κυβερνήτες είναι πραγματικοί πολιτικοί επιστήμονες και δε φαίνονται μόνο πολιτικοί, αλλά ουσιωδώς είναι πολιτικοί (293c: ΞΕ. Ἀναγκαῖον δὴ καὶ πολιτειῶν, ὡς ἔοικε, ταύτην ὀρθὴν διαφερόντως εἶναι καὶ μόνην πολιτείαν, ἐν ᾗ τις ἂν εὑρίσκοι τοὺς ἄρχοντας ἀληθῶς ἐπιστήμονας καὶ οὐ δοκοῦντας μόνον) είτε κυβερνούν με νόμους είτε χωρίς νόμους, είτε με τη συναίνεση των υπηκόων τους είτε χωρίς αυτήν, είτε είναι άποροι είτε εύποροι. Όλα αυτά τα κριτήρια, αναμφίβολα, δε συνιστούν κανόνα της πολιτικής ορθότητας· το μόνο κριτήριο και κανόνας πολιτικής ορθότητας είναι η κατοχή της πολιτικής επιστήμης από τους κυβερνώντες. Ο πολιτικός είναι -ή πρέπει να είναι- αναμφισβήτητα τῶν ἐπιστημόνων τίς (266e, πρβλ. 258b). Ο πολιτικός ανήρ αποτελεί ηνίοχο των πολιτικών πραγμάτων και ως ικανότατος χειριστής του άρματος και γνώστης της τέχνης του ηνιόχου δεν επιτρέπεται να χάσει τον έλεγχο και να εκπέσει από το πολιτικό άρμα.