Εισήγηση Ταρσούδη Μαρίας – Αποτελεσματικός εκπαιδευτικός – αποτελεσματική διδασκαλία

Μαρία Ταρσούδη

Γλωσσολόγος, Μτπ. φοιτήτρια, ΔΠΜΣ Διδακτική, Παιδαγωγική & ΤΠΕ, ΤΕΙ ΑΜΘ

maria22tarsoudi@gmail.com

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 εμφανίστηκε το μοντέλο της εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας, το οποίο επιχείρησε να συνδυάσει τα ερευνητικά ευρήματα για το αποτελεσματικό σχολείο και τον αποτελεσματικό εκπαιδευτικό. Η στατιστικά καθοριστική επίδραση του εκπαιδευτικού στις σχολικές επιδόσεις των μαθητών συνδέθηκε με την ερευνητική καταγραφή των αντιλήψεων, στάσεων και διδακτικών πρακτικών που χαρακτηρίζουν έναν αποτελεσματικό εκπαιδευτικό. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται: α) η κατοχή του γνωστικού αντικειμένου διδασκαλίας, β) η παιδαγωγική και διδακτική κατάρτιση, γ) οι υψηλές προσδοκίες, δ) η εφαρμογή ενεργητικών τεχνικών μάθησης και ε) η οικοδόμηση θετικού μαθησιακού κλίματος στην τάξη (Σιδηρόπουλος, 2008). Η αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών αποτελεί πρότυπο για την εκπαίδευσή τους (Myers & Myers, 1995 ˙Wong & Wong, 1998), βάση για την επαγγελματική  ανάπτυξή τους (Danielson, 1996) κι οδηγό για την αξιολόγησή τους (Flores, 1999). Η πεποίθηση των ερευνητών  ότι η ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου εξαρτάται από την ποιότητα των εκπαιδευτικών, παραμένει αδιαμφισβήτητη. Ακόμη και σε εκπαιδευτικά συστήματα που οι εκπαιδευτικοί έχουν ελάχιστη αυτονομία, ο ρόλος τους είναι ουσιαστικός για το τελικό αποτέλεσμα. Αυτό συμβαίνει, διότι με τη διδακτική τους συμπεριφορά, με την προσωπικότητά τους και το ήθος τους επιδρούν άμεσα στους μαθητές. Επομένως, δεν νοείται αποτελεσματικό σχολείο χωρίς αποτελεσματικούς εκπαιδευτικούς (Μαυρογιώργος, 2003).

Το θέμα της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών έχει αποκτήσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την εκπαιδευτική κοινότητα με αποτέλεσμα στις περισσότερες σχολές Εκπαίδευσης Εκπαιδευτικών στον κόσμο να αποτελεί βασικό στόχο εκπαίδευσης η προετοιμασία αποτελεσματικών εκπαιδευτικών, δηλαδή εκπαιδευτικών που είναι ικανοί να φέρνουν αποτέλεσμα και να διευκολύνουν τη μάθηση των μαθητών τους. (Ανδρεαδάκης & Καδιανάκη, 2010). Το ζήτημα της διδακτικής επάρκειας των μελλοντικών εκπαιδευτικών βρίσκεται στο επίκεντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος.  Επίσης, το αυξημένο ενδιαφέρον των ερευνητών για τη σχολική αποτελεσματικότητα  συντέλεσε στην πραγματοποίηση πολλών ερευνών κάτω από το πρίσμα διαφορετικών προοπτικών. Ως πηγές δεδομένων οι ερευνητές χρησιμοποιούν συνήθως τις απόψεις των μαθητών, των γονιών και των ίδιων των εκπαιδευτικών για τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών που καθιστούν έναν εκπαιδευτικό αποτελεσματικό και τον οδηγούν στον καλό σχεδιασμό, στην αποτελεσματική εκτέλεση και αξιολόγηση της διδασκαλίας του (Ξωχέλλης, 1990).

Υπάρχουν μελέτες που προσεγγίζουν το θέμα της εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας εστιάζοντας στα μοντέλα ή στις προσεγγίσεις της αποτελεσματικής διδασκαλίας με σκοπό την παρώθηση και ενθάρρυνση της μάθησης των μαθητών (Metzler, 1990, · Coffin, 1994, ·  Dunne& Wragg, 2003,), ενώ άλλες μελέτες έχουν ερευνήσει τις στάσεις, τις αξίες και τα γνωρίσματα της προσωπικότητας των αποτελεσματικών εκπαιδευτικών παρουσιάζοντας έτσι λίστες με τα προτερήματά τους και με τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν το προφίλ τους. Επανειλημμένα, περιγράφονται ως άνθρωποι φιλικοί, ευαίσθητοι, ακέραιοι, δίκαιοι, προσιτοί, θετικοί και υπεύθυνοι (Ανδρουλάκη, 1999· Fontana, 1996 · Puren, 1998). Επίσης, ερευνητές έχουν καταγράψει διάφορους τομείς της γνώσης που οφείλουν να έχουν οι αποτελεσματικοί εκπαιδευτικοί, όπως γνώση αντικειμένου, δεξιοτήτων, διδακτικών συμπεριφορών και γνώση διαχείρισης της συμπεριφοράς των μαθητών (Good&Brophy, 2000 · Borich, 1988 · Walberg, 1984). Τέλος, οι Harris&Hill (1982) ομαδοποιώντας τα χαρακτηριστικά του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού δημιούργησαν ένα εργαλείο αξιολόγησης (Developmental teacher Evaluation kit) με σκοπό να ενισχυθεί ο εκπαιδευτικός κατά την πρώτη πενταετία της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας.

Παράγοντες, όπως η ταχύτητα παλαίωσης της γνώσης, η μετανάστευση σχολικών πληθυσμών, οι αλλεπάλληλες αλλαγές στα αναλυτικά προγράμματα και τα σχολικά βιβλία, η αυξανόμενη χρήση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση, αποτελούν δείκτες που οδηγούν σε ενίσχυση του ρόλου των εκπαιδευτικών (Παπαναούμ, 2003). Συνεπώς, οι έρευνες για τον αποτελεσματικό εκπαιδευτικό και για τη σχολική αποτελεσματικότητα έχουν αποκαλύψει νέα δεδομένα για το ρόλο του σύγχρονου εκπαιδευτικού που διαφοροποιείται σημαντικά, καθώς καλείται να συνδυάζει μια ποικιλία ιδιοτήτων, όπως να είναι καθοδηγητής, παιδαγωγός, σύμβουλος, ερευνητής και εμψυχωτής των μαθητών του (Ντούσκας, 2007).

 

 

 Βιβλιογραφία

Ανδρεαδάκης, Ν. & Καδιανάκη, Μ. (2010). «Εμπειρική μελέτη της αποτελεσματικής διδασκαλίας και του αποτελεσματικού εκπαιδευτικού». Το Βήμα των Κοινωνικών Επιστημών, 57,  (ΙΕ), Χειμώνας 2010: 5-30.

Ανδρουλάκης, Γ. (1999) . Axes determinant la conception/planification du cours de FLE,b(Unite 3). Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Borich, G. ( 1988). Effective teaching methods. London: Merrill Publishing Company, Στο Ανδρεαδάκης, Ν. (2004). Αποτελεσματικός Εκπαιδευτικός,(πανεπιστημιακές σημειώσεις), Κρήτη: Σχολή Επιστημών Αγωγής, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης.

Coffin, S.G. (1994). Curriculum models and early childhood education. Appraising the relationship. New York: Merrill.

Danielson, C. (1996). Enhancing professional practice: A framework for teaching. Alexandria, VA: ASCD.

Dune, R. & Wragg, T., (2003) ,Γεωργιάδης, Ε.(Μτφρ.) Αποτελεσματική Διδασκαλία. Αθήνα: Σαββάλας. Danielson, C. (1996). Enhancing professional practice: A framework for teaching. Alexandria, VA: ASCD.

Flores, S. (1999). Classrooms as cultures from a principal’s perspective. Primary Voices K-6, 7(3), 54.

Fontana, D., Λωμή, Μ. (1996), (Μτφρ.), Ψυχολογία για εκπαιδευτικούς. Αθήνα: Σαββάλας.

Good, T. & Brophy, J. (2000). Looking in classrooms. New York: Longman

Harris, B. M.& Hill, J.(1982). Develomental teacher evaluation, στο Χανιωτάκης, Ν. & Καψάλης, Α.(2002). Αξιολόγηση και εκπαιδευτική ανάπτυξη του εκπαιδευτικού. Επιστήμες της Αγωγής, 2: 27-36.

Ξωχέλλης, Π. (1990). Το εκπαιδευτικό έργο ως κοινωνικός ρόλος. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη α.ε.

Μαυρογιώργος Γ., (2003). Ανιχνεύοντας την εκπαιδευτική πολιτική για τον εκπαιδευτικό στα επιχειρησιακά προγράμματα (ΕΠΕΑΕΚ) του Υπουργείου Παιδείας. Στο: Μπαγάκης, Γ.  (επιμ.). Ο εκπαιδευτικός και η ευρωπαϊκή διάσταση στην εκπαίδευση,(σελ. 349-365). Αθήνα. Μεταίχμιο.

Metzler, M. (1990). Instructional supervision for physical education. Champaign, IL : Human Kinetics.

Myers, C.B., & Myers, L.K. (1995). Effective teaching practices. In the Professional Educator (pp. 82-115). Boston: Wadsworth.

Ντούσκας, Ν. ( 2007). Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο. Επιστημονικό Βήμα,  2 : 28-41.

Παπαναούμ, Ζ. (2003). Το επάγγελμα του Εκπαιδευτικού. Θεωρητική και εμπειρική προσέγγιση. Αθήνα: Τυπωθήτω-Γ.Δαρδανός.

Puren, C.,  Bertocchini, P. , Costanzo, E. (1998). Se former en didactique des langues. Paris: Ellipses .

Σιδηρόπουλος, Δ. (2008). Παιδαγωγικά. Αθήνα : εκδόσεις Μπόνια

Wong, H.K., & Wong, M.T. (1998). How to be an effective teacher: The first days of school. Mountain View, CA: Harry Wong Publications

Walberg, H. (1984) . Improving the productivity of America’ s schools, στο Σιδηρόπουλος, Δ. (2008). Παιδαγωγικά. Αθήνα: Εκδόσεις Μπόνια, σσ.195-196.