Εισήγηση Σταμπουλή Μελπομένης – Οι Φυσικές Επιστήμες στο σύγχρονο δημοτικό σχολείο – το παράδειγμα της Κύπρου

Μελπομένη Σταμπουλή

Δρ. Παιδαγωγικής, Διευθύντρια στο 16^ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας

melinakav@hotmail.com

Στην παρούσα εργασία παρουσιάζουμε την πρότασή μας για ένα Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικών Επιστημών στο σύγχρονο δημοτικό σχολείο. Η πρότασή μας είναι προϊόν ανάλυσης και σύνθεσης των Προγραμμάτων Σπουδών Φυσικών Επιστημών από οκτώ διαφορετικές χώρες: τη Φινλανδία, τη Σουηδία, την Αγγλία, τη Γαλλία, το κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης από τη Γερμανία, την Ιταλία, την Αυστραλία και το Οντάριο του Καναδά. Η επιλογή των χωρών αυτών έγινε με βάση την κατάταξή τους σε διεθνείς αξιολογικούς διαγωνισμούς, όπως ο PISA και ο TIMSS, αλλά και με βάση τη γενικότερη πορεία τους στην παγκόσμια ιστορία της εκπαίδευσης. Για κάποιες χώρες, όπως η Ιταλία και το κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης, λήφθηκε, απλώς, υπόψη το γεγονός ότι προσφάτως προέβησαν σε εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις (Σταμπουλή 2013 Ι).

Αντιλαμβάνεται κανείς ότι η μεταρρύθμιση των προγραμμάτων σπουδών έχει ιδιαίτερη σημασία για ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς αποτελεί αφετηρία και σημείο αναφοράς για κάθε αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα: αξιολόγηση, κτιριακή και υλικοτεχνική υποδομή, διδακτικά υλικά και σχολικά εγχειρίδια, επιμόρφωση και άλλα παρόμοια εξαρτώνται πλήρως από το περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων. Γι’ αυτό στις αρχές της δεκαετίας του 1970, δεκαετία έντονων παιδαγωγικών προβληματισμών και ριζικών εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων στην Ευρώπη, τα σχετικά εγχειρήματα «σφραγίστηκαν» από τη φράση «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση είναι η μεταρρύθμιση των προγραμμάτων σπουδών».

Εστιάζουμε κυρίως στους Γενικούς σκοπούς του Προγράμματος Σπουδών και στο Περιεχόμενό του. Το Περιεχόμενό του περιλαμβάνει ένα ικανοποιητικό σώμα Γνώσεων ανάλογα με την ηλικία των μαθητών και κάποιες Ικανότητες-κλειδιά που θα εξασφαλίσουν στον αυριανό πολίτη τη δυνατότητα να δρα υπεύθυνα και αυτόνομα, να αντιστέκεται σε κάθε είδους χειραγώγηση, να δρα δημιουργικά και να ρυθμίζει ενεργά τις εξελίξεις που αφορούν αυτόν και την κοινωνία γύρω του. Τέλος γίνεται σύγκριση της περίπτωσης της Μελέτης Περιβάλλοντος με το Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικών Επιστημών που προτείνουμε.

Στόχος μας, στην παρούσα εργασία, είναι να παρουσιάσουμε ένα Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικών Επιστημών για το δημοτικό σχολείο όπου αποτυπώνονται τα οράματα της κοινωνίας για την επόμενη γενιά. Είναι ένα πρόγραμμα που στοχεύει στη διερεύνηση του υλικού και του ζωντανού κόσμου, καθώς επίσης και στην ανάλυση των φυσικών φαινομένων και γεγονότων, που προκαλούν την περιέργεια των μαθητών. Τους προετοιμάζει να δρουν ελεύθερα και δημιουργικά μέσα στην  κοινωνία, στην οποία  οι επιστημονικές έννοιες και οι εφαρμογές τους παίζουν σημαντικό ρόλο.

Αναφορές – Βιβλιογραφία

Κουμαράς, Π., Πράμας, Χ., & Σταμπουλή, Μ. (2010). Προγράμματα Σπουδών Φυσικών Επιστημών στην κατεύθυνση Γνώσεις και Ικανότητες για τη Ζωή. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο

OECD. (2011). Education Policy Advice for Greece: Strong Performers and successful Reformers in Education. Ανακτήθηκε από

http://www.oecd.org/greece/48407731.pdf

Pugh, K. (2004). Newton’s laws beyond the classroom walls. Science Education, 88(2), 182–196.

Romainville, M. (1996). L’irrésistible ascension du terme «compétence» en éducation. Enjeux, 37/38, 132-142.

Shapiro, B. (2004). Studying the lifeworlds of science learning: A longitudinal study of changing ideas, contexts, and personal orientations to science learning. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education, 4(1), 127–147.

Σταμπουλή, Μ. (2013 Ι) Συγκριτική Ανάλυση Προγραμμάτων Σπουδών Φυσικών Επιστημών Α-Δ τάξεων δημοτικού σχολείου οκτώ χωρών, στο Θ. Πιερράτος, Σ. Αρτέμη, Χ. Πολάτογλου & Π. Κουμαράς (Ed), Ποια Φυσική έχει νόημα να διδάσκονται τα παιδιά μας σήμερα; (σελ. 104-110). Θεσσαλονίκη: ΠΤΔΕ

Σταμπουλή, Μ. (2013 ΙΙ). Προγράμματα Σπουδών Φυσικών Επιστημών για τις τάξεις Α΄ έως Δ΄ δημοτικού στην κατεύθυνση του Γραμματισμού (Διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Ανακτήθηκε από

http://invenio.lib.auth.gr/record/133066/files/GRI-2013-11182.pdf

Τσιάκαλος, Γ. (2002). Η υπόσχεση της Παιδαγωγικής. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής

Westera, W. (2001). Competences in Education: A Confusion of Tongues. Curriculum Studies, 33(1), 75-78.

Χαραλάμπους, Μ. (2010). Οι ικανότητες-κλειδιά και η καλλιέργειά τους μέσω της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών (Διδακτορική διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης). Ανακτήθηκε από

http://invenio.lib.auth.gr/record/124529/files/GRI-2010-5771.pdf

Δ.Ε.Π.Π.Σ. & Α.Π.Σ. Μελέτης Περιβάλλοντος Φ.Ε.Κ. 303 Β/13-3-2003, σελ. 4039-4068.