Εισήγηση Σκαμνέλου Μάριου – Μελέτη περίπτωσης: διδασκαλία μουσικής σε ενήλικα με σύνδρομο Άσπεργκερ

Μάριος Σκαμνέλος

Μτπ. φοιτητής Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου με τίτλο «Παιδαγωγική της Μουσικής»

skamnelosmarios@yahoo.gr

Όλοι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν πάντα στο μυαλό τους ότι όπως κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και διαφορετικός από οποιονδήποτε άλλον, με τον δικό του τρόπο αντίληψης και τις δικές του δυνατότητες, έτσι και ο κάθε μαθητής αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο την ύλη του μαθήματος. Συνεπώς, έχουμε χρέος ως εκπαιδευτικοί να προσαρμόσουμε το διδακτικό πρόγραμμα σύμφωνα με τις δυνατότητες του μαθητή μας και όχι να προσπαθούμε για το αντίθετο (Assistive Technology Partners, χ.χ.).

Σε αυτό το ιδεολογικό πλαίσιο κινούμαστε ειδικά όταν έχουμε έναν μαθητή με κάποιο νευρολογικό ή μαθησιακό πρόβλημα, προκειμένου να αποφύγουμε τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίησή του. Ο εκπαιδευτικός επιβάλλεται να γνωρίζει καλά την κλινική εικόνα και τις ιδιαιτερότητες του μαθητή ώστε να επικεντρωθεί ειδικά και στοχευμένα στις ανάγκες του, λαμβάνοντας υπόψιν τις ικανότητες και τις δυσκολίες του (Bang, 2009).

Μια από τις πιο συχνές νευρολογικές διαταραχές είναι ο αυτισμός (Attwood, 2012). Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να παρουσιάσει την περίπτωση ενός ενήλικα με σύνδρομο Άσπεργκερ, του Παναγιώτη (37 χρονών), ο οποίος παρακολουθούσε μαθήματα μουσικής. Το σύνδρομο Άσπεργκερ θεωρούταν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία ως ξεχωριστή διαταραχή κάτω από την ομπρέλα των «Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών». Για την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία όμως, από το 2013 όπου εξέδωσε το νέο διαγνωστικό της εγχειρίδιο (APA, 2013), το σύνδρομο Άσπεργεκρ αποτελεί την πιο ήπια μορφή αυτισμού.

Ο Παναγιώτης διαγνώστηκε με σύνδρομο Asperger σε ηλικία 18 ετών, ενώ μέχρι τότε η διάγνωση ήταν «ψυχοσωματική διαταραχή». Στην παιδική του ηλικία παρακολουθούσε μαθήματα μουσικής, αλλά χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα. Αντιθέτως, η προσπάθεια εκμάθησης της μουσικής αποτέλεσε γι’ αυτόν μια τραυματική εμπειρία. Σε ηλικία 36 ετών ξεκίνησε μαθήματα μαζί μου.

Κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και των προσπαθειών του Παναγιώτη για ανάγνωσης της παρτιτούρας αντιλήφθηκα τη δυσκολία του στο να εστιάσει την προσοχή του στο χαρτί. Ερευνώντας την κλινική εικόνα του αυτισμού, ανακάλυψα ότι η διάσπαση προσοχής αποτελεί ένα από τα συνήθη χαρακτηριστικά της διαταραχής (Attwood, 2012). Για τον λόγο αυτόν, χρησιμοποίησα την εναλλακτική παρτιτούρα, η οποία αντί για νότες περιέχει λέξεις και χρώματα. Η χρήση αυτού του είδους παρτιτούρας αποδείχθηκε αποτελεσματική στην επίδοση του Παναγιώτη.

Οι δεξιότητες που καλλιεργήθηκαν δεν ήταν μόνο μουσικές, αλλά μέσω της μουσικής ο Παναγιώτης κατάφερε να αναγνωρίσει και να εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του. Ο Παναγιώτης γνωρίζει ότι είναι διαφορετικός και κατά τη διάρκεια των μαθημάτων εκφράζει τη θλίψη του για την κοινωνική του απομόνωση. Η μουσική και οι συζητήσεις μας, οι οποίες πραγματοποιούνται μόνο όποτε επιθυμεί ο ίδιος, αποτέλεσαν την αφετηρία για τη δημιουργία ενός τραγουδιού, μέσω του οποίου δόθηκε στον Παναγιώτη η δυνατότητα να εκφράσει στους οικείους του μία έμμεση συγγνώμη για τη μη κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά του, την οποία γνωρίζει και προσπαθεί να βελτιώσει.

Βιβλιογραφία

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association.

Assistive Technology Partners. Adapting musical activities for person with disabilities. Ανακτήθηκε από: http://www.ucdenver.edu/academics/colleges/medicalschool/programs/atp/Documents/AdaptingMusicalActivitiesforPersonswithDisabilities.pdf

Attwood, T. (2012). Σύνδρομο Asperger: Ένας Πλήρης Οδηγός. (Χ. Λυμπεροπούλου, μεταφρ.). Β. Παπαγεωργίου (επιμ.). Αθήνα: Πεδίο. (Το πρωτότυπο έργο εκδόθηκε 2007).

Bang, C. (2009).A world of sound and music: music therapy for deaf, hearing impaired and multi-handicapped children and adolescents. Music Therapy & Special Music Education. Ανακτήθηκε από http://approaches.gr/wp-content/uploads/2015/09/Approaches_122009_Bang_Review.pdf