Εισήγηση Σταθάκη Μαρίας, Αλβανού Αντιγόνης, Μαρτζούκου Μαρίας – Σύνδρομο Down: Μαθησιακές δυσκολίες και Διδακτική

6 Σεπτεμβρίου 2017 Zed_Ryder

Σταθάκη Μαρία, Αλβανού Αντιγόνη, Μαρτζούκου Μαρία

ΤΕΙ Ηπείρου, Τμήμα Λογοθεραπείας

martzoukoumaria@yahoo.gr


Το σύνδρομο Down είναι ένα από τα γνωστότερα σύνδρομα που έχει απασχολήσει τον επιστημονικό κόσμο με τη διεξαγωγή πολυάριθμων ερευνών για την αποσαφήνισή του. Πρόκειται για μια γενετική διαταραχή, η οποία οφείλεται στη μετάθεση ενός τμήματος του χρωμοσώματος 21 ή στην ύπαρξη ενός ολόκληρου επιπλέον χρωμοσώματος στο 21ο ζεύγος χρωμοσωμάτων κάθε κυττάρου, γι’ αυτό και εναλλακτικά ονομάζεται τρισωμία 21 (Biwi 2012). Το σύνδρομο επηρεάζει το άτομο τόσο ως προς τη σωματική του διάπλαση και γενικότερα τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, όσο και ως προς το νοητικό και γνωστικό του επίπεδο, τη συμπεριφορά, την επικοινωνία, την ομιλία και κατ’ επέκταση τη μάθηση και τις σχολικές και εργασιακές του επιδόσεις (Brill 2006).

Ο σκοπός της παρούσας έρευνας είναι διττός: (1) η κατανόηση των γλωσσικών και μαθησιακών ικανοτήτων και αδυναμιών των παιδιών με σύνδρομο Down κατά την παραγωγή και την κατανόηση προφορικού και γραπτού λόγου, καθώς και (2) η συγκέντρωση και παρουσίαση προτεινόμενων διδακτικών και λογοθεραπευτικών τεχνικών για την αντιμετώπιση και τη βελτίωση των ελλειμμάτων.

Πιο αναλυτικά, μέσω της μελέτης των γλωσσικών ικανοτήτων των παιδιών με σύνδρομο Down και της σύγκρισής τους με τον τυπικά αναπτυγμένο πληθυσμό, γίνονται εμφανή τα ελλείμματα που παρουσιάζουν σε καθέναν από τους γλωσσικούς τομείς: φωνολογία, προσωδία, μορφολογία, λεξιλόγιο, σύνταξη (Berglund et al. 2001, Roberts et al. 2005, Price et al. 2008, Kent & Vorperian 2013). Οι δυσκολίες οι οποίες αρχικά γίνονται αισθητές στην ομιλία, επεκτείνονται κατά τη σχολική ηλικία και στον γραπτό λόγο (Byrne et al. 2002).

Έρευνες, όμως, έχουν δείξει ότι η ικανότητα ανάγνωσης είναι το δυνατό σημείο των παιδιών με σύνδρομο Down και μπορεί να αξιοποιηθεί για την βελτίωση και των υπολοίπων τομέων της γλώσσας (Verucci et al. 2006). Επομένως, γίνεται αντιληπτό, ότι τα άτομα με σύνδρομο Down έχουν δυναμικές εξέλιξης, αρκεί να δεχτούν εγκαίρως και εφόρου ζωής σωστή εκπαίδευση και συνεχή ενασχόληση, τόσο από δασκάλους και θεραπευτές όσο και από το οικογενειακό τους περιβάλλον (Aparicio & Balana 2002). Παρόλα αυτά, πρέπει να τονιστεί ότι κάθε άτομο με σύνδρομο Down είναι μια ξεχωριστή οντότητα, με τις δικές του δυσκολίες και ικανότητες. Επομένως, θα πρέπει να γίνεται προσεκτική επιλογή της μεθόδου ή του συνδυασμού των μεθόδων που θα χρησιμοποιηθούν σε κάθε περίπτωση (Sokotko & Tenenbaum 2016). Μερικές από αυτές είναι οι παρακάτω:

  1. Βελτίωση των γλωσσικών και επικοινωνιακών ικανοτήτων μέσω διαδραστικών διαδικασιών (Vilaseca & Rio 2004).
  2. Πρόγραμμα οργάνωσης των ήχων της γλώσσας για βελτίωση των φωνολογικών και αρθρωτικών διαταραχών (Hodson & Paden 1991, Cholmain 1994).
  3. Θεραπεία για την ανάπτυξη της επικοινωνίας και της γλωσσικής κατάκτησης με την συμμετοχή των γονιών (Fey et al. 2006).
  4. Οπτική ενίσχυση για τη βελτίωση της φωνολογικής μνήμης (Burgoyne et al. 2012, Lecas et al. 2011, Sepulveda et al. 2013).
  5. Πολυαισθητιριακό πρόγραμμα για την κατάκτηση του αλφαβητισμού, μέσω της χρήσης ξύλινων γραμμάτων (Baylis et al. 2011).
  6. Σειρά από υλικά και δραστηριότητες για την βελτίωση της γραφής και της αριθμητικής μέσω οπτικοποιημένων μεθόδων (Stearns 2003).
  7. Μέθοδος αλφαβητισμού με την χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή για την βελτίωση της ανάγνωσης, της γραφής, της προσοχής, της συγκέντρωσης και της αντίληψης (Troncoso & Del Cerro 1998, Shah 2011).

Βιβλιογραφία

Baylis, P., & Snowling, M.J. (2011). Evaluation of a phonological reading programme for children with Down syndrome. Child Language Teaching and Therapy, 28(1), 39–56.

Burgoyne, K., Duff ,F.J., Clarke, P. J., Buckley, S., Snowling, M. J., & Hulme, C. (2012). Efficacy of a reading and language intervention for children with down syndrome. A randomized controlled trial. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 53(10), 1044–1053.

Cholmain, C.N. (1994) Working on phonology with young children with Down syndrome. Journal of Clinical Speech and Language Studies, 1, 14-35.

Fey, E. T. (2006). Early Effects of Responsivity Education/Prelinguistic Milieu Teaching for Children With Developmental Delays and Their Parents. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 49, 526–547.

Hodson, B.W., & Paden, E. P. (1991). Targeting intelligible speech: A phonological approach to remediation, 2nd Ed. Austin, TX: Pro-Ed.

Shah, N. (2011). Special education pupils find learning tool in iPad applications. Education Week, 30(22), 1–16.

Stearns, C. (2003). Writing activities for Children with Down Syndrome. Social Sciences Courses, Ανακτήθηκε 15 Ιουνίου, 2017 από: http://study.com/academy/lesson/writing-activities-for-students-with-down-syndrome.html

Troncoso, M. V., & Del Cerro, M. M. (1998). Síndrome de Down: Lectura y escritura. Fundación Iberoamericana Down21.

Vilaseca, R.M., & Del Rio, M.J. (2004). Language acquisition by children with Down syndrome: a naturalistic approach to assisting language acquisition. Child Language Teaching and Therapy, 20(2), 163-180.

Biwi, M. (2012). Down Syndrome facts. A guide for parents and professionals. United Kingdom, UK: AA Global sourcing Ltd.

Brill, T.M. (2006). Down Syndrome. New York, NY: Marshall Cavendish Benchmark.

Lecas, J.F., Mazaud, A.M., & Reiber, E.(2011). Using visual strategies to support verbal comprehension in an adolescent with Down Syndrome. Child Language Teaching and Therapy, 27(1), 84-96.

Skotko, B. G., & Tenenbaum, A. (2016). Down Syndrome. Στο Health Care for People with Intellectual and Developmental Disabilities across the Lifespan (σσ. 739-750). Springer International Publishing.

Verucci, L., Menghini, D., & Vicari, S. (2006). Reading skills and phonological awareness acquisition in Down syndrome. Journal of Intellectual Disability, 50(7), 477–491.

Byrne, A., MacDonald, J., & Buckley, S. (2002). Reading, language, and memory skills: A comparative longitudinal study of children with Down syndrome and their mainstream peers. British Journal of Educational Psychology, 72(4), 513–529.

Berglund, E., Eriksson, M., & Johansson, I. (2001). Parental reports of spoken language skills in children with Down syndrome. Journal of Speech, Language and Hearing, 44, 179–191.

Roberts, J.E., Long, S.H., & Malkin, C. (2005). A comparison of phonological skills of boys with fragile X syndrome and Down syndrome. Journal of Speech, Language and Hearing, 48(5), 980–995.

Kent, R.D. & Vorperian, H. K. (2013). Speech Impairment in Down Syndrome: A Review. Journal of Speech, Language and Hearing Research, 56 (1), 178–210.

Aparicio MTS, Balana JM. (2002) Early language stimulation of Down syndrome babies: A study on the optimum age to begin. Early Child Development & Care, 172, 651–656.

Price, J.R., Roberts, J.E., Hennon, E.A., Berni, M.C., Anderson, K.L., & Sideris, J. (2008). Syntactic complexity during conversation of boys with fragile X syndrome and  Down syndrome. American Journal on Mental Retardation, 51(1), 3-15.