Τα προβλήματα βιοηθικής που έχει προκαλέσει η 4η βιομηχανική επανάσταση της τεχνητής νοημοσύνης

Χρυσούλα Κοτίνη, Δικηγόρος, Φοιτήτρια ΠΜΣ Εγκληματολογικές και Ποινικές Προσεγγίσεις της Διαφθοράς, του Οικονομικού και του Οργανωμένου Εγκλήματος (ΕΑΠ)

Στο πλαίσιο της ψηφιακής παγκοσμιοποίησης και του μέλλοντος της τεχνολογίας μέσω της μεγαλύτερης ψηφιακής καινοτομίας της τεχνητής νοημοσύνης η αναπτυσσόμενη βιοηθική (bioethics) και τεχνοηθική (technoethics) συνδιαλέγονται και αλληλεπιδρούν ως αντίκτυπος των νέων διεπιστημονικών τεχνολογιών με ζητούμενο τον έλεγχο και την υγιή δράση των καινοτομιών. Η τεχνητή νοημοσύνη μιμείται βιωματικά με την χρήση αλγόριθμων τον τρόπο που λειτουργούν οι γνωστικές δραστηριότητες του ανθρώπινου νου με πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες προσομοίωσης και πολλαπλά οφέλη εξοικονόμησης χρόνου και βελτίωσης σε πολλούς τομείς της καθημερινότητας (εκπαίδευση, υγεία, ιατρική). Η ανθρώπινη ευφυΐα ψηφιοποιείται και προσομοιώνεται με μηχανικές μεθόδους παραγωγής πνευματικού έργου, τασσόμενη υπό την αρωγή των απαιτήσεων της καθημερινής ζωής, αφού τα αλγοριθμικά μοντέλα έχουν τεράστιες δυνατότητες, που πολλές φορές ξεπερνούν την ανθρώπινη φαντασία για γνώση.

Ωστόσο, η αυτοδιάθεση των ανθρώπινων γνωστικών λειτουργιών περιορίζεται σε μορφές τεχνικών προδιαγραφών, όπου ζητήματα βιοηθικής ευρίσκονται στο προσκήνιο προς αντιμετώπιση ηθικών διλημμάτων εφαρμοσμένης ηθικής. Προκύπτουν έτσι δεοντολογικά προβλήματα για την προσβολή της ιδιωτικότητας και την παγκόσμια ηθική και συνειδησιακή ευθύνη των πράξεων των μηχανών. Οι διάφορες Εθνικές Επιτροπές Βιοηθικής έχουν συνδράμει στην έρευνα των νέων εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, προσπαθώντας να ξεπεράσουν τα διλήμματα πρακτικής ηθικής αντιμετώπισης του θέματος ως ιδεολογική τελικά μετουσίωση των προβληματισμών αυτών. Η στάθμιση των ωφελειών της τεχνητής νοημοσύνης με τους κινδύνους και τις απειλές που ελλοχεύει αποτελεί σημαντικό παράγοντα ευημερίας και ανάπτυξης σε πολυπαραγοντικό επίπεδο. Επιβάλλεται η διήθηση της επίπλαστης πραγματικότητας που δημιουργείται από τις υπολογιστικές λειτουργίες των μηχανών τεχνητής νοημοσύνης με ανθρωποκεντρική οριοθέτηση κανονιστικών νομικών και ηθικών κανόνων.

Η πρόοδος της τεχνολογίας δεν αναστέλλεται αλλά μπορεί να θωρακιστεί με ένα ολοκληρωμένο νομικό οπλοστάσιο για την πρόληψη των κινδύνων παραβίασης των ατομικών δικαιωμάτων από την εισβολή των μηχανικών τρόπων λειτουργίας πολλών καθημερινών συστημάτων. Οι ορθολογικές επιλογές με τεχνοφιλελελεύθερη οπτική μπορούν να προλάβουν συνολικές κοινωνικές βλάβες, προασπίζοντας τα πολλαπλά οφέλη που παρέχει η αναπτυσσόμενη τεχνολογία μέσω της τεχνητής νοημοσύνης. Η διαφάνεια στον τρόπο λειτουργίας και αξιοποίησης των τεχνικών εργαλείων στην καθημερινή παραγωγική διαδικασία δημιουργεί τις προϋποθέσεις κοινωνικής συναίνεσης και αποδοχής των νέων τεχνολογιών, ώστε να μείνει αλώβητο, ποιοτικό και χωρίς περιορισμούς το οικοσύστημα της γνωστικής λειτουργίας του ανθρώπινου δυναμικού.

Βιβλιογραφία

Ζουμπουλίδης Σταύρος, Μποβολή Τζένη, Τεχνητή Νοημοσύνη: θεωρητικές συζητήσεις, κοινωνικές αναπαραστάσεις και «αναμόχλευση» νομικών αρχών, εννοιών και ρυθμίσεων, Επιθεώρηση Δικαίου Πληροφορικής, τ. 1, (2021), Ανακτήθηκε από: https://ejournals.lib.auth.gr/infolawj/article/view/8241/8012.

Kotsoglou Kyriakos, Η Τεχνητή Νοημοσύνη «πουλάει»…αλλά γιατί θα πρέπει να αγοράσουμε;, the art of crime, Νοέβριος 2017, Ανακτήθηκε από: https://theartofcrime.gr/%CE%B7-%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%B7%CF%84%CE%AE-%CE%BD%CE%BF%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CF%8D%CE%BD%CE%B7-%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%AC%CE%B5%CE%B9-%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%AC-%CE%B3/.

Μονάχου- Δραγώνα Μυρτώ, Ηθική και βιοηθική, Επιστήμη και Κοινωνία, Επιθεώρηση Πολιτικής και Ηθικής Θεωρίας, τεύχη 8-9, Άνοιξη- Φθινόπωρο 2002, Ανακτήθηκε από: https://student.cc.uoc.gr/uploadFiles/181-%CE%94%CE%99%CE%9A%CE%9A319/Dragona_Ithiki_Bioithiki.pdf.

Murphy Kathleen, Erica Di Ruggiero, Ross Upshur, Donald J. Willison, Neha Malhotra, Jia Ce Cai1, Nakul Malhotra, Vincci Lui and Jennifer Gibson, Artifcial intelligence for good health: a scoping review of the ethics literature, Murphy et al. BMC Med Ethics (2021) 22:14, Ανακτήθηκε από: file:///C:/Users/chrysoula/Downloads/s12910-021-00577-8.pdf.

Σαργιώτης Γεώργιος- Χρυσοβαλάντης, Ηθικά διλήμματα από την εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης σε κλινικές μελέτες, Βιοηθικά 9 (1) Μάρτιος 2023, Ανακτήθηκε από: https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/bioethica/article/view/34074/25851.

Τζερμπίνου Ανθή, Δεοντολογία και Διακυβέρνηση της Έρευνας: Εστίαση στις Επιτροπές Δεοντολογίας της Έρευνας παγκοσμίως, ανισότητες μεταξύ περιοχών και η κατανόηση των διαδικασιών και συστημάτων από πληροφορίες δημοσίως διαθέσιμες στο κοινό, Βιοηθικά 9 (1) Μάρτιος 2023 Ανακτήθηκε από: https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/bioethica/issue/view/1943/834.

Tsekeris, C., & Vayena, E. (2021). The National Commission for Bioethics & Technoethics and the new challenges. Bioethica, 7(2), 2–4. https://doi.org/10.12681/bioeth.30547.