Αν. Καθηγήτρια Ασφάλειας & Ανθρωπίνων Παραγόντων, Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών του Άμστερνταμ
mariapapanikou80@gmail.com
Γνώση & Επιστήμη Ασφάλειας – Knowledge & safety science
Οι καταστροφές που επηρεάζουν την κοινωνία οδηγούν σε αναζητήσεις ευθυνών, προηγούμενης γνώσης, και σε ερωτήματα για την καταστροφή και αν θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί. Τέτοιες καταστροφές μπορεί να είναι οικονομικές (π.χ. η οικονομική κρίση του 2008), φυσικές (π.χ. τα Τσουνάμι των 2004 και 2011), ή βιομηχανικές (π.χ. οι συντριβές των δύο Boeing ΜΑΧ μέσα σε λίγους μήνες το 2019). Στην πολιτική αεροπορία, τα επίπεδα ασφαλείας παρουσιάζουν εντυπωσιακά άλματα και οι παγκόσμιοι αεροπορικοί οργανισμοί (βλ. ΙΑΤΑ 2015) σημειώνουν την καθοδική τάση στις στατιστικές ατυχημάτων. Επιπροσθέτως η Airbus (2014) αναφέρει ότι οι πιθανότητες ενός αεροπορικού ατυχήματος είναι 0.07 σε ένα εκατομμύριο πτήσεις, και ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας σημειώνει ότι συγκριτικά με την αύξηση της εμπορικής κίνησης, υπάρχει μείωση της πιθανότητας ατυχημάτων κατά 2.8 (σε ένα εκατομμύριο πτήσεις). Παρόλα αυτά, στο φαινομενικά αυτό ασφαλές αεροπορικό περιβάλλον υπάρχουν επιστημονικές και γνωστικές προκλήσεις. Συγκεκριμένα, παραμένει δύσκολη η σύγκριση επιπέδων ασφαλείας ανά γεωγραφική περιοχή (Allianz 2014). Όσον αφορά τα αίτια ατυχημάτων, η Boeing (2007) βρίσκει την μετάβαση από 80% τεχνικά προβλήματα και 20% ανθρώπινα λάθη σε 80% ανθρώπινα λάθη και 20% τεχνικά προβλήματα. Αναλύσεις προσφάτων ατυχήματα δείχνουν τα αίτια να αφορούν σαμποτάζ λόγω ψυχιατρικών προβλημάτων (Germanwings 2015), εμπόλεμες ζώνες (η ρίψη της πτήσης MH17 των Malaysian Airlines), τον ρόλο των δορυφόρων (η εξαφάνιση της πτήσης MH370), και θέματα ψηφιακής ασφάλειας (EASA 2016). Πρόσφατα, η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ κατηγορήθηκε για την διαδικασία πιστοποίησης των νέων αεροσκαφών Β737 ΜΑΧ, καθώς δύο από αυτά συνετρίβησαν, σκοτώνοντας όλους τους επιβαίνοντες. Τα θανάσιμα αυτά συμβάντα (ατυχήματα), θεωρούνται όμως οι εξαιρέσεις καθώς οι πιθανότητες ενός αεροπορικού ατυχήματος είναι πολύ χαμηλές. Ωστόσο, παλαιότερα προβλήματα εξακολουθούν να απασχολούν την ασφάλεια πτήσεων, όπως η πνευματική και σωματική εξόντωση και η έλλειψη αναφοράς συμβάντων. Σε αυτό το δυναμικό περιβάλλον, η γνώση για την ασφάλεια και η αντίληψη του κινδύνου διαμορφώνεται (Theocharis & Tsihritzis 2016). Η παρούσα αναζήτηση εξετάζει την μεταβαλλόμενη φύση και έννοια της ασφάλειας και της διαχείρισης κινδύνου, μέσα από διαφορετικές επιστημολογικές προσεγγίσεις. Η παρουσίαση εστιάζει στα προβλήματα και τις προκλήσεις που ακολουθούν την παραδοσιακή προσέγγιση ανάλυσης κινδύνου υπό τον θετικισμό και τον νέο-θετικισμό. Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών, προτείνεται ένα εναλλακτικό παράδειγμα στην ανάλυση κινδύνου και στην αναζήτηση της ασφάλειας. Σκοπός της εναλλακτικής πρότασης είναι να βοηθήσει στην στρατηγική οργάνωση και στην διαδικασία λήψης αποφάσεων, δίνοντας έμφαση στην νέα γνώση στο σύγχρονο, δυναμικό περιβάλλον.
Abstract
Disasters that affect the public receive a lot of attention about what went wrong, and whether someone had knowledge that the risk existed and that a disaster was possible. Such disasters can be economical (e.g. the 2008 financial crisis), physical (e.g. the 2004 and 2011 Tsunamis), or industrial (e.g. the Ethiopian airlines crash in 2019). In aviation, the safety record has reached its most impressive statistics. For example, the safety record has had its zero-accident year in 2013, and industry reports note the developments in the industry as “downward trends” (IATA 2015). In addition, Airbus’s (2014) statistical analysis shows that fatal accidents chances are 0.07 in one million flights. Moreover, ICAO (2014) notes that compared to the growth in traffic there is decline in accidents, noting a 2.8 accident rate per one million departures. This relatively accident free context, however, is not without challenges. Knowledge challenges in aviation safety are noted as information is “hard to calculate” and compare regional accidents rates (Allianz 2014). Boeing’s (2007) findings show the reverse in accidents from 80% machine – 20% human to 80% human – 20% machine attributed. In addition, recent accidents shifted the attention to sabotage (e.g. Germanwings 2015), conflict zones (e.g. the downing of MH17), the role of satellite tracking (e.g. the disappearance of MH370) and issues of cyber security (EASA 2016). Recently, the Federal Aviation Administration (FAA) came in the spotlight of controversy when two Boeing 737 MAX[i] crashed killing all souls on board. The pubic, experts and other stakeholders of the aviation industry questioned the role of the FAA in the certification process of the new Boeing, whilst looking for answers to the fatal crashes.
Nevertheless,
fatal events are now considered exceptions, as the probabilities of an airline
crash and of fatalities are very low. However, some of the older problems remain, such as fatigue
and lack of reporting. In this dynamic environment, the aviation policy makers
highlight context as part of the emerging issues in aviation safety (EASA
2015). This changing context affects knowledge elements (Theocharis &
Tsihritzis 2016). This chapter emphasises on the changing nature of safety and
risk in a big data era and raises questions for the development of knowledge
management in the risk assessment process, and how conversion of data into
knowledge is created depending on risk management paradigms. The chapter
advocates the need for an alternative knowledge paradigm for risk assessment in
aviation, able to assist in strategic planning and decision analysis,
emphasising on context. The following sections review the literature and the
problems in the knowledge management (KM) paradigms and as these translate into
aviation risk management (RM) methodologies. By doing so, the chapter explains
the problems under each paradigm for the conversion of data to knowledge and
proposes an alternative, multiparadigm, approach for risk assessment through
learning.
[i] Boeing’s new automated aircraft, the 737-MAX was involved two times within a few months in two fatal crashes.