Από τα παίγνια της καθημερινής ζωής στην πολυπλοκότητα της διεθνούς πολιτικής

Ημερομηνία:24/05/2015

Θέμα: Από τα παίγνια της καθημερινής ζωής στην πολυπλοκότητα της διεθνούς πολιτικής

Θεματική ενότητα συνεδρίου: Φιλοσοφία και κοινωνία

Εισηγητής: Γιάννης Παραβάντης, Επ. Καθηγητής Διεθνών Πολιτικών για την Τεχνολογία, την Ενέργεια και το Περιβάλλον, Πανεπιστήμιο Πειραιώς

ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΟΜΙΛΙΑΣ

ΒΙΝΤΕΟ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα εργασία εξετάζει την πολυπλοκότητα της διεθνούς πολιτικής, με έμφαση σε παγκόσμια περιβαλλοντικά ζητήματα. Εξετάζονται έννοιες της Θεωρίας Παιγνίων (Game Theory) και συνδέονται με την πρακτική των διεθνών σχέσεων (ΔΣ). Τα παιγνιοθεωρητικά πρότυπα που απαντώνται στις ΔΣ συμπεριλαμβάνουν το δίλημμα των φυλακισμένων (prisoners dilemma). Αντίστοιχα, τα παιγνιοθεωρητικά πρότυπα που συναντώνται σε παγκόσμιες περιβαλλοντικές διαπραγματεύσεις περιλαμβάνουν τη σύγκρουση ανάμεσα στις πλούσιες χώρες του Βορρά και τις φτωχές χώρες του Νότου, το ρόλο των ασύλων ρύπανσης (pollution havens) και τη σύγκρουση αφενός μεν των ιδεαλιστών με τους πραγματιστές αφετέρου δε των αισιόδοξων με τους απαισιόδοξους. Η εργασία εισηγείται ότι η πολυπλοκότητα (complexity) της παγκόσμιας πολιτικής, που λαμβάνει χώρα σε ένα ιδιαίτερα διασυνδεδεμένο παγκόσμιο δίκτυο πολιτικών φορέων που είναι οργανωμένοι σε δρώντες (agents) και μετα-δρώντες (meta-agents), είναι επέκταση της Θεωρίας Παιγνίων σε πολλούς παίκτες. Πάντως, η προσέγγιση της επιστήμης της πολυπλοκότητας (complexity science) στις ΔΣ δεν μπορεί να αποτελέσει θεωρία εναλλακτική του ρεαλισμού, αλλά μόνο ένα ερευνητικό εργαλείο που μπορεί να επικουρήσει την καλύτερη κατανόηση και ενδεχομένως την πρόβλεψη των παγκοσμίων εξελίξεων. Η τεχνολογία, οι διασυνδέσεις, η ανατροφοδότηση (feedback) και η ατομική χειραφέτηση (individual empowerment) συζητούνται στο πλαίσιο του πολύπλοκου συστήματος της παγκόσμιας πολιτικής. Επιπλέον, η εξέλιξη (evolution) και η προσαρμογή (adaptation) συσχετίζονται με την έννοια της καταλληλότητας ή φόρμας (fitness) και το πώς αυτή μπορεί να εκτιμηθεί για την περίπτωση των δρώντων της διεθνούς πολιτικής σκηνής. Προτείνεται ότι πολλά συμβάντα της παγκόσμιας πολιτικής αποτελούν αναδυόμενα φαινόμενα (emergent phenomena) του συστήματος της διεθνούς κοινότητας των κρατικών και μη κρατικών δρώντων. Η εργασία επίσης προβαίνει σε επισκόπηση των εννοιών που σχετίζονται με την ανάπτυξη προτύπων βασισμένων σε δρώντες (agent-based modeling ή AΒΜ), που αναμφισβήτητα είναι η πιο διαδεδομένη μέθοδος προσομοίωσης πολύπλοκων συστημάτων. Τέλος, αναθεωρούνται ερευνητικά προβλήματα από τα πεδία των κοινωνικών επιστημών, της πολιτικής επιστήμης, της άμυνας, των διεθνών σχέσεων και του παγκοσμίου περιβάλλοντος, που έχουν αντιμετωπιστεί επιτυχώς με ABM. Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι η παγκόσμια πολιτική μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σύνθετο προσαρμοστικό σύστημα (complex adaptive system ή CAS) με τα κράτη να αποτελούν πολύπλοκους προσαρμοστικούς δρώντες (complex adaptive agents) και τους διεθνείς οργανισμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, να αποτελούν μετα-δρώντες. Η κατανόηση των κανόνων των ΔΣ μπορεί να είναι ένας σημαντικός τελικός στόχος της ανάλυσης του διεθνούς συστήματος των κρατών ως CAS με παράλληλη χρήση θεωρητικών και υπολογιστικών εργαλείων.