Η προγεννητική αγωγή στους φιλοσόφους, την εκκλησιαστική παράδοση και τη σύγχρονη επιστήμη

Ημερομηνία: 23/05/2015

Θέμα: Η προγεννητική αγωγή στους φιλοσόφους, την εκκλησιαστική παράδοση και τη σύγχρονη επιστήμη

Θεματική ενότητα συνεδρίου: Φιλοσοφία και αγωγή

Εισηγήτρια: Ευστρατία Στογιαννίδου, Θεολόγος, MΑ. Θεολογίας

ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΟΜΙΛΙΑΣ

ΒΙΝΤΕΟ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

“Η επιστημονική έρευνα των τελευταίων δεκαετιών αποφαίνεται ότι τα πρώτα στάδια της ζωής, δηλαδή η προγεννητική περίοδος έχει καθοριστική σημασία για την ανάπτυξη του ανθρώπου” (Μαρή 2013: 7). Στην εισήγηση αυτή προσεγγίζεται το θέμα της προγεννητικής αγωγής από τρείς οπτικές: (α) αυτής των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων που έχουν αναφερθεί και τοποθετηθεί στο συγκεκριμένο θέμα, (β) της ορθόδοξης θεολογικής, δηλαδή θα παρουσιάσουμε σχετικές αναφορές από την Αγία γραφή, τους πατέρες της Εκκλησίας, καθώς και σύγχρονες μορφές αγίων και (γ) της σύγχρονης επιστήμης, δηλαδή θα αναφερθούμε σε σύγχρονες επιστημονικές μελέτες ψυχολόγων, ψυχοθεραπευτών και ιατρών. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι έδιναν μεγάλη σημασία στην αγωγή του παιδιού πριν ακόμη αυτό γεννηθεί. Ενδεικτικά αναφέρουμε συμβουλές που παραθέτει ο Αριστοτέλης για τις εγκυμονούσες: χρὴ δὲ καὶ τὰ ς ἐ γκύους ἐ πιμελεῖ σθαι τῶν σωμάτων, μὴ ῥ ᾳ θυμούσας μηδ᾽ ἀ ραιᾷ τροφῇ χρωμένας … τὴ ν μέντοι διάνοιαν τοὐ ναντίον τῶν σωμάτων ῥ ᾳ θυμοτέρως ἁ ρμόττει διάγειν: ἀ πολαύοντα γὰ ρ φαίνεται τὰ γεννώμενα τῆ ς ἐ χούσης ὥσπερ τὰ φυόμενα τῆ ς γῆ ς, (Αριστοτέλους Πολιτικά VΙΙ 1335β, 13-19) δηλαδή, «οι έγκυες θα πρέπει να προσέχουν τη φυσική τους κατάσταση, να κάνουν σωματική άσκηση και να τρώνε θρεπτικές τροφές … αντίθετα όμως από το σώμα θα πρέπει να διατηρούν ήρεμη τη διάνοια τους, γιατί φαίνεται πως τα παιδιά κατά τη διάρκεια της κυοφορίας απορροφούν τη ζωή από την μητέρα τους, όπως το φυτό από τη γη». Στον χώρο της Ορθόδοξης Θεολογίας ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται εξαρχής ως πλασμένος κατ’ εικόνα Θεού ἐ ξ ἄ κρας συλλήψεως δηλαδή από την ώρα της σύλληψης, ενώ η ψυχή δεν θεωρείται ότι εγκαθίσταται στο σώμα αλλά συγγενάται, είναι σύμφυτη με αυτό (Χατζηνικολάου 2002). Τη θέση αυτή υποστηρίζει και ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: Ἅμα δὲ τὸ σῶμα καὶ ἡ ψυχὴ πέπλασται «το σώμα και η ψυχή δημιουργούνται ταυτόχρονα» (PG 94, 922). Στη σύγχρονη έρευνα, πέρα από το θέμα της διατήρησης της καλής φυσικής κατάστασης της μητέρας κατά την κύηση, υπάρχουν ευρήματα και θέσεις για ειδικότερα ζητήματα, όπως ότι η λεκτική επικοινωνία που αναπτύσσει η μητέρα με το έμβρυο είναι παράγοντας που σχετίζεται με τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού (Ηλιάδου και Μαρόκα 2014), ενώ μελέτες έχουν γίνει και για την κυτταρική μνήμη του εμβρύου και η πιθανότητα συμβολής της στη συγκρότηση του χαρακτήρα και την μετέπειτα ατομική συμπεριφορά (Γκούνη 2012). ΚΕΙΜΕΝΑ: Αριστοτέλης, Πολιτικα: 1957. Aristotle’s Politica, ed. by W. D. Ross Oxford: Clarendon Press. βλ. http://www.perseus.tufts.edu Ιωάννης Δαμασκηνός, Ἔκδοσις ἀ κριβὴ ς τῆ ς ὀ ρθοδόξου πίστεως, κεφ. 26, Περὶ ἀ νθρώπου, PG 94, 922, βλ. επίσης και ΕΠΕ τομ. 1,210. ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Γκούνη, Όλγα. 2012. Η ενδρομήτρια εμπειρία και η τεράστια σημασία της στη ζωή του ανθρώπου, 12.5.2012. Ηλιάδου Χ. Μαρία, Μαρόκα Ελένη. 2014. Η επιρροή της ψυχοσωματικής κατάστασης της εγκύου στην ψυχολογία, Το Βήμα του Ασκληπιού, τομ.13, τευχ.3, Ιουλ-Σεπ 2014 Μαρή, Ιωάννα. 2013. Προγεννητική Αγωγή, Υγείας Όραμα, τ.16, Οκτ.-Δεκ. Χατζηνικολάου Νικόλαος, αρχιμανδρ. 2002. Τό ἒ μβρυον καί ἡ ἐ ξέλιξις αὐ τοῦ ὡς πρὸ ς τήν διάπλασιν τοῦ πλήρους ἀ νθρωπίνου ὄ ντος, Ὁμιλία στὸ Συνέδριο, Ἐκκλησία καὶ Βιοηθική, Ὁ λόγος τῆ ς Ἐπιστήμης καὶ ὁ λόγος τῆ ς Θρησκείας» Chambésy, 11-15 Σεπτεμβρίου.